فعالیت ساقی خانه‌ها؛ دهن‌کجی اعتیاد به شهر

روز گذشته دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر استان اصفهان با اعلام اینکه نقاط آلوده‌ای در استان وجود دارد که جزو مکان‌های بارانداز است و توزیع مواد مخدر در آنها انجام می‌شود، از اصطلاح «ساقی‌خانه» استفاده کرد که معتادان شهر در آنها به استعمال مواد مخدر می‌پردازند. ساقی خانه همان شیره‌کش خانه قدیم است با این تفاوت که مواد مخدر مصرفی در آن از شیره و تریاک به انواع و اقسام مواد مخدر با ریشه صنعتی تبدیل شده است ولی در هر صورت این مکان‌ها هرگز وجاهت قانونی نداشته‌اند؛ اما امروز در محلاتی از شهر که عموما حاشیه‌ها و مناطق بی‌دفاع شهری هستند، این به‌اصطلاح ساقی خانه‌ها در حال افزایش و فعالیتشان روز به روز علنی‌تر می‌شود. با وجود اینکه اعتیاد یکی از ابر آسیب‌های اجتماعی است که در اصفهان برای مقابله با آن اقدامات گسترده‌ای صورت می‌گیرد اما گویی همه‌اش آب در هاون کوبیدن است. چرا که با وجود آمار روزانه نیروی انتظامی استان اصفهان از کشف مواد مخدر و دستگیری خرده‌فروشان، شبکه مویرگی اعتیاد با قدرت بیشتری در حال گسترش است. در یکی از مناطق حاشیه‌ای اصفهان که از این ساقی خانه‌ها هم کم ندارد، استعمال مواد مخدر و خریدوفروش آن در روز روشن قابل‌مشاهده بوده و قبح این عمل برای نه تنها ساکنان آن مناطق بلکه نسبتا برای همه مردم شهر ریخته است.

از اتفاق بیشترین میزان بازدید مسئولان شهری و استانی نیز از همین مناطق است و روزی نیست که صحبت از اقدامات فرهنگی یا عمرانی نشود که بناست در این مناطق علیه آسیب‌های اجتماعی صورت بگیرد؛ اما دستگیری مصرف‌کنندگان و خرده‌فروشان مواد مخدر، بستن ساقی خانه‌ها و ساختن فرهنگ‌سرا یا کتابخانه در این محلات راه چاره نبوده و نیست. رنگ‌آمیزی دیوار پاتوق‌ها و ایجاد فضای سبز این صورت‌مسئله را نه تنها پاک نکرد بلکه باعث افزایش لذت مصرف مواد مخدر در این محلات شده است. معضل اعتیاد با بگیروببند حل نمی‌شود آن‌هم وقتی گنجایش کمپ‌های ماده 16 و زندان‌ها به مراتب کمتر از آن است که بتواند همه مجرمان را در خود جا دهد و اگر ممکن بود هم فایده چندانی نداشت چرا که آمار بازگشت به اعتیاد تقریبا بالای 80 درصد است و آنچه باید بیش از ترک به آن توجه شود متأسفانه در آخر فهرست برنامه‌های مقابله با اعتیاد شهر و کشور ما قرار گرفته است. اکنون که سن مصرف مواد مخدر به شدت در حال کاهش و در عوض مصرف موادی همچون ماری جوآنا، علف یا گل در حال افزایش است، کنترل اعتیاد از دست جامعه خارج شده و نباید از افزایش ساقی خانه تعجب چندانی کرد. ریشه گرایش به مصرف مواد مخدر دست کم در بخش صنعتی آن در کم‌کاری‌های فرهنگی جامعه قرار دارد که از ابتدا به درستی برای مصرف‌کنندگان سنتی مواد مخدر نیز انجام نشده بود. حقیقت تلخ و انکارناپذیر اعتیاد این است که دست‌اندرکاران اداره امور جامعه و شهر ما در برابر آن کم آورده‌اند و جاری بودن آن در مناطق به‌اصطلاح بارانداز یا حاشیه‌های بی‌دفاع شهر را پذیرفته‌اند. وقتی امروز صحبت از وجود ساقی خانه‌ها مطرح می‌شود، به مشام رسیدن بوی استعمال مواد مخدر در کوچه و خیابان و بوستان‌های شهر هم چندان مسئله شگفت‌آوری نیست چون تابوی آن تقریبا شکسته شده است. اعتیاد در بدنه جامعه ما رخنه کرده و برای ماندن در این خانه از بهانه‌هایی مانند بیکاری، فقر، مهاجرپذیری و ... سو استفاده می‌کند. با ساختن پل و اتوبان در وسط مناطق پرآسیب نمی‌توان اعتیاد را درمان کرد و ایجاد کتابخانه و بوستان‌ها در مناطق پرحاشیه شهر بدون پیوست فرهنگی لازم، جایگزین‌های جذابی برای مصرف‌کنندگان مواد مخدر نسبت به اعتیادشان نیست؛ در عوض مافیای مواد مخدر خلاقیت بیشتری در جذب مشتریانش دارد و کاسبی در این بازار مکاره را خوب بلد است.